Wakacje kredytowe, likwidacja WIBOR-u i dopłaty z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców. Tak rząd chce pomóc kredytobiorcom

Jest w zasadzie pewne, że trwające od jesieni podwyżki stóp procentowych dokonywane przez Radę Polityki Pieniężnej będą trwały nadal. Dlatego podczas 14. Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach premier Mateusz Morawiecki ogłosił plan wsparcia kredytobiorców, którzy mają coraz większe problemy ze spłatą zobowiązania.

Ogłoszono następujące rozwiązania:

• trzymiesięczne wakacje kredytowe dla każdego w 2022 i 2023 r. już od lata 2022,
• comiesięczne dopłaty dla kredytobiorców mających problem z płaceniem rat,
• zasilenie Funduszu Wsparcia Kredytobiorców dodatkowymi środkami,
• likwidację wskaźnika WIBOR od 2023 r., co powinno spowodować obniżenie rat.

Planowane zmiany omawiamy szerzej w dalszej części artykułu.

Jak wyjaśnił szef rządu, wszyscy kredytobiorcy uzyskają prawo do skorzystania z tzw. wakacji kredytowych w 2022 i 2023 r. Nie chodzi jednak o zawieszenie spłaty, które wprowadzono po wybuchu pandemii. Teraz w każdym kwartale roku kredytobiorca będzie mógł spłacić 1 ratę bez odsetek. Łącznie kredytobiorca będzie mógł zatem zrobić tak 8 razy.

Na konferencji prasowej 4 maja 2022 roku minister rozwoju Waldemar Buda ogłosił, że kredytobiorcy już w te wakacje będą mogli skorzystać z wakacji kredytowych.

– Chcemy, by wakacje kredytowe było dostępne już latem. To nam determinuje bardzo szybkie tempo działania. Za chwilę powinna się pojawić ustawa, która będzie procedowana w trybie normalnej legislacji – stwierdził minister rozwoju Waldemar Buda.

Rząd przypomniał też, że kredytobiorcy już mogą korzystać z dopłat do kredytów. Chodzi o środki z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców. Osoby mające trudności ze spłatą rat mogą (po złożeniu wniosku online) przez 3 lata otrzymywać co miesiąc dopłatę w wysokości do 2000 zł. Jak podano, 1/3 tej kwoty (22 tys. zł) będzie mogła zostać w przyszłości umorzona. Jak zapowiedział rząd, dopłaty przeznaczone są dla osób, które spełnią 1 z 3 warunków:

• miesięczne koszty obsługi kredytu hipotecznego przekraczają 50 proc. miesięcznych dochodów,
• co najmniej jeden z kredytobiorców ma status osoby bezrobotnej,
• miesięczny dochód na osobę po odjęciu kosztów kredytu jest nie większy niż 1552 zł (gospodarstwa domowe jednoosobowe) lub 1200 zł (gospodarstwa wieloosobowe).

Wsparcie ma charakter zwrotny. Spłata rozpoczyna się po 2 latach od wypłaty ostatniej dopłaty i następuje w 144 równych, nieoprocentowanych miesięcznych ratach. Część wsparcia może zostać umorzona. Warunkiem umorzenia jest terminowa spłata pierwszych 100 rat pożyczki z FWK – podaje rząd.

Zastąpienie bankowego wskaźnika WIBOR innym, bardziej sprawiedliwym to kolejne planowane rozwiązanie. W założeniu ma ono sprawić, że łącznie raty polskich kredytobiorców obniżą się o ok. 1 mld zł. WIBOR miałby przestać istnieć od 1 stycznia 2023 r.

– Apelowaliśmy o to, żeby banki wypracowały bardziej sprawiedliwy mechanizm kalkulowania kosztów kredytu niż WIBOR. Niestety nie doszło do tego, aż do obecnego momentu – wyjaśnił premier.

Warto jednak zauważyć, że banki już przed ogłoszeniem tej decyzji przestrzegały przed manipulowaniem przy WIBOR-ze. Przykładowo Związek Banków Polskich nazwał taki krok „nieodpowiedzialnym populizmem”.

Rząd zapowiedział również zasilenie Funduszu Wsparcia Kredytobiorców dodatkowymi środkami. Ma to być kwota od 1,4 do nawet 5 mld zł. Rząd szacuje, że z FWK skorzysta ok. 100 tys. osób. Pieniądze, które powiększą pulę, mają pochodzić od banków komercyjnych, które niejako wezmą na siebie koszty rosnących stóp procentowych.

Warto dodać, że nie tylko rząd widzi potrzebę wsparcia kredytobiorców w Polsce. W ostatnich tygodniach własne pomysły na poprawę sytuacji miała też np. Lewica, która 9 lutego 2022 r. złożyła w Sejmie projekt ustawy, która umożliwiłaby kredytobiorcom otrzymanie dopłat do hipotek. Gdyby ustawę przyjęto, klienci banków mogliby uzyskać pomoc finansową na okres 12 miesięcy.

– Po dopłatę mogłyby sięgnąć osoby, których spłata kredytu nie przekracza 1/3 przeciętnego wynagrodzenia, liczonego na członka rodziny – wyjaśnia Wiesław Szczepański z Lewicy.

Posłowie Lewicy proponowali też w sejmowych dyskusjach zamrożenie rat kredytów na poziomie z grudnia 2019 r. Z kolei Donald Tusk (PO) zaapelował o zamrożenie rat w wysokości z grudnia 2021 r. Trudno jednak spodziewać się, by rząd chętnie sięgnął po pomysły opozycji.

Wprowadzenie jakiejkolwiek formy wsparcia dla kredytobiorców jest konieczne również dlatego, że coraz wyższe stopy procentowe uderzają nie tylko w osoby, które już spłacają mieszkanie. Drożejące kredyty zmniejszają także zdolność kredytową osób, które dopiero rozważają zakup nieruchomości.

– Konsekwencją rosnących rat jest topniejąca zdolność kredytowa. Trzyosobowa rodzina, która ma do dyspozycji dwie średnie krajowe, nie może już pożyczyć 700 tysięcy złotych na zakup mieszkania (jak we wrześniu), a raczej około 200-250 tysięcy złotych mniej – tłumaczy Bartosz Turek, ekspert HRE Investments.

Wzrost stóp procentowych nie pozostanie też bez wpływu na rynek mieszkaniowy. Szalejąca inflacja w połączeniu z innymi problemami branży budowlanej (m.in. problemy z dostawami materiałów budowlanych, rosnące długi firm) skłoni bowiem zapewne deweloperów do podniesienia cen mieszkań.

– Ceny materiałów budowlanych rosną, drogie są energia i paliwa, a inflacja ma dwucyfrową wartość. Odpowiednia lokalizacja, zakup gruntu, projekt, jego wykonanie – to często wielomilionowe przedsięwzięcie. Do finansowania inwestycji wielu deweloperów potrzebuje zewnętrznego wsparcia, co oznacza zaciągnięcie kredytu deweloperskiego. Wysokie stopy procentowe to wyższe koszty dla dewelopera, a finalnie wyższa cena nieruchomości – podsumowuje Katarzyna Tworska, dyrektor zarządzająca firmy redNet 24.