Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Stara i nowa matura - komentuje dr Sylwia Dęga-Frątczak (część 6)

Dariusz Piekarczyk
Dariusz Piekarczyk
Sylwia Dęga
Sylwia Dęga Fot. Dariusz Piekarczyk
Dr Sylwia Dęga-Frątczak, wicedyrektor Centrum Rozwoju Edukacji Woj. Łódzkiego w Sieradzu i jednocześnie nauczycielka języka polskiego w Powiatowym Zespole Szkół nr 2 im. M. Dąbrowskiej w Sieradzu zabrała głos na temat tegorocznej matury. Oto jej komentarz, już szósty.

- Część szósta przedmaturalnych spotkań – oświecenie. Trudno siąść do powtórek z tej epoki, bez
krótkiego wprowadzenia historycznego. Uogólniając, można powiedzieć, że młodzież nie lubi takich
odniesień, ale w przypadku oświecenia, zarys historyczny musi się pojawić. Ktoś może zapytać, w
jakim celu? Aby pokazać, że była to epoka rozbiorów Polski. Ten trudny czas w dziejach naszego
narodu ukazała również literatura polska. Pisarze, głównie Ignacy Krasicki, nie mogli mówić wprost o
utracie wolności, dlatego posłużyli się gatunkiem bajki. Warto zatrzymać się w tym miejscu właśnie
nad bajką, gdyż wybrane przykłady z tego gatunku opatrzone są tzw. gwiazdką i uznane za lekturę
obowiązkową na egzaminie dojrzałości. W gimnazjum czy szkole średniej, omawia się najczęściej
utwór pt. „Ptaszki w klatce”. To bardzo krótka bajka, która należy do rodzaju epigramatycznych. Poza
tym, jak na bajkę przystało, ma morał (pouczenie), a przywołując ją w całości – dotkniemy nawet
współczesności i sytuacji za naszą wschodnią granicą kraju:
„Czegoż płaczesz? staremu mówił czyżyk młody,
Masz teraz lepsze w klatce, niż w polu wygody;
Tyś w niej zrodzon, rzekł stary, przeto ci wybaczę;
Jam był wolny, dziś w klatce, i dla tego płaczę.”
Prosty w budowie i wymowie, czterowersowy utwór, w którym pod przykryciem dwóch ptaszków –
czyżyków, kryje się człowiek młody i stary. Obaj znajdują się w niewoli, w tytułowej klatce. Stary
bohater zna smak utraconej wolności i oficjalnie wyraża swoje przeżycia. To bajka o tematyce
patriotycznej, podobnie jak „Przyjaciele” (ale proszę nie mylić z bajką A. Mickiewicza o tym samym
tytule). Bohaterem tego utworu jest zajączek, który będąc napadniętym przez psy – zaczyna szukać
pomocy u tytułowych przyjaciół. Niestety, nie otrzymuje wsparcia od konia, wołu, kozła, owcy, ani
cielęcia. Morał – znów smutny i wymowny: „Gdy więc wszystkie sposoby ratunku upadły, wśród
serdecznych przyjaciół psy zająca zjadły”. Obok bajek patriotycznych, występują jeszcze obyczajowe,
jak np. „Dewotka” i takie, które mają charakter uniwersalny, ale zawsze niosą jakieś pouczenie,
dydaktyzm piętnujący zło. Ważnym elementem w twórczości Krasickiego są też satyry. Tutaj warto
przypomnieć: „Do króla”, „Żonę modną”, „Pijaństwo” i „Świat zepsuty”. W każdej z wymienionych,
Ignacy Krasicki w rewelacyjny sposób zauważa, nazywa i krytykuje narodowe wady Polaków i
upadek wartości.
Nie można zapomnieć o słynnych poematach heroikomicznych biskupa Krasickiego:
„Monachomachia” i „Antymonachomachia” czy „Hymnie do miłości ojczyzny”, gdzie poeta ukazuje
nowy obraz patrioty, który nie tylko mówi o miłości do ojczyzny, ale działa. Jest zdolny dla swego
kraju żyć w nędzy, być w kajdanach, a nawet wypić truciznę.
W arkuszach na pisemnym egzaminie z języka polskiego mogliśmy spotkać już następujące
tematy (fragmenty tematów pochodzą z materiałów WSiP, Wyd. Szkolnego OMEGA czy oficjalnej
strony CKE dla piszących w Formule 2015 – tzw. „starej” maturze):
1. Określ istotę i funkcję parodii literackiej, porównując dwa utwory Ignacego Krasickiego („Hymn
do miłości ojczyzny” i fragment pieśni III „Monachomachii”)
2. Podobne czy różne? Porównaj obrazy szlachty zawarte w wierszu Wacława Potockiego „Zbytki
polskie” i satyrze Ignacego Krasickiego „Świat zepsuty”.
Drodzy Maturzyści, zagadnienia związane z epoką oświecenia nie są trudne. Warto je powtórzyć,
gdyż mogą zostać wykorzystane przy tematach maturalnych o patriotyzmie, utracie wolności, zepsuciu
świata, problemach społecznych, relacjach międzyludzkich, wadach i zaletach Polaków. Mam
nadzieję, że zachęciłam Was do powtórek, a że do majowych egzaminów już tak blisko, to do pracy,
Roday!

od 12 latprzemoc
Wideo

Akcja cyberpolicji z Gdańska: podejrzani oszukali 300 osób

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na sieradz.naszemiasto.pl Nasze Miasto